حتما این روزها بارها و بارها دیده‌اید كه در جمع‌های مختلف سلفی‌گرفتن باب شده است. عكس‌های سلفی (تصاویری كه توسط خود شخص از خودش گرفته می‌شود) سبكی از عكاسی است كه امروزه به یك اپیدمی تبدیل شده و بسیاری از شبكه‌های اجتماعی محیط مناسبی برای انتشار سلفی‌ها به شمار می‌روند، درنتیجه انتشار این تصاویر به شكل باورنكردنی در حال گسترش است.

ضمن اینكه گاهی می‌بینیم بعضی افراد در انتشار سلفی‌ها زیاده‌روی می‌كنند و در هر شرایطی می‌خواهند سلفی بگیرند. به نظر شماویژگی‌های شخصیتی افراد در میزان گرایش و علاقه‌مندی آنها به سلفی گرفتن چقدر تاثیر دارد؟ دكتر سعید آزادی‌عصر، روانشناس بالینی و مشاور خانواده به شما می‌گوید كه كدام شخصیت‌ها بیشتر به سلفی گرفتن علاقه دارند و لایه‌های پنهان شخصیت آنها را برای‌تان روشن می‌كنند.

چه افرادی بیشتر سلفی می‌گیرند؟

افراد با هر شخصیت و با هر ویژگی‌ فردی می‌توانند به گرفتن سلفی علاقه داشته باشند. از آنجا كه سلفی گرفتن یك پدیده نوظهور است و پژوهش و تحقیق خاصی مبنی بر اینكه افراد با چه ویژگی‌های شخصیتی بیشتر به گرفتن سلفی روی می‌آورند انجام نشده و اتفاق نظری در این باره نیست، نمی‌توان به‌طور قطع در این باره نظر داد اما احتمال می‌رود افرادی كه خیلی به گرفتن سلفی گرایش دارند و به‌طور افراطی از آن استفاده می‌كنند افرادی باشند كه مایلند دیده شوند و به نوعی دنبال جلب‌توجه برای دیده شدن هستند.

گاهی هم افرادی كه مایلند ارتباط‌های مختلفی را تجربه كنند برای رسیدن به این هدف‌شان از این طریق وارد می‌شوند. می‌توان احتمال داد افرادی كه رگه‌های خودشیفتگی در شخصیت آنها غالب‌تر است به گرفتن سلفی تمایل بیشتری نشان دهند. احتمال دارد شخصیت‌های نمایشی و دوری‌گزین هم برای رسیدن به برخی خواسته‌های‌شان به این كار روی بیاورند. احتمال اینكه افراد با اعتمادبه‌نفس پایین هم به این كار علاقه زیادی نشان دهند زیاد است.

افراد توجه‌طلب با اعتمادبه‌نفس پایین

افرادی كه دوست دارند دیده شوند و مدام دنبال این هستند كه توجه دیگران را به خودشان جلب كنند معمولا اعتمادبه‌نفس پایینی هم دارند. از این رو این افراد برای اینكه بتوانند توانمندی‌ها و حضورشان را در جمع مطرح و توجه و تایید دیگران را متوجه خودشان كنند به كارهایی متوسل می‌شوند كه سلفی گرفتن می‌تواند یكی از آنها باشد. این افراد معمولا عكس‌های مختلف با فیگورهای متفاوتی از خودشان می‌گیرند و آنها را در شبكه‌های اجتماعی متعدد به نمایش می‌گذارند.

خودشیفته‌ها

افراد خودشیفته هم معمولا اعتمادبه‌نفس پایینی دارند و این ضعف در اعتمادبه‌نفس را با رفتار خودشیفته‌مآبانه جبران می‌كنند به این شكل كه خودشان را محور همه چیز می‌دانند و تنها دیدگاه‌ها، نظرات و تمایلات خودشان را قبول دارند و نهایت تلاش‌شان را می‌كنند كه خودشان را برتر و بالاتر از دیگران نشان دهند. سلفی گرفتن می‌تواند یكی از نمودهای رفتاری‌ در افرادی كه خصوصیت خودشیفتگی در شخصیت آنها بارزتر است باشد به این ترتیب كه آنها با گرفتن یك تصویر ساده از خودشان توجه دیگران را جلب كرده و سعی در نشان دادن و مطرح كردن خودشان در حضور دیگران می‌كنند.

یكی دیگر از ویژگی‌های افراد خودشیفته كنترل‌گری محیط است. این افراد همیشه انتظار دارند بقیه تسلیم نظرات، علایق و خواسته‌های آنها باشند. این افراد معمولا دوست ندارند از دیگران نه بشنوند. هرگونه تایید نشدن و نه شنیدن از جانب دیگران می‌تواند آنها را ناراحت كند و به هم بریزد. گاهی این ناراحت شدن به حدی است كه افرادی كه آنها را تایید نكرده‌اند یا به آنها نه گفته‌اند را طرد می‌كنند، گاهی هم به آنها عناد ورزیده و با آنها دشمنی می‌كنند. مثلا اگر یك نفر به آنها بگوید سلفی‌ كه از خودت گرفتی خوب نیست، یا به‌شدت ناراحت می‌شوند یا سعی می‌كنند خلاف آن را بگویند و به دیگران اثبات كنند عكسی كه گرفته‌اند ایده‌آل است.

افراد دوری‌گزین

شخصیت‌های كناره‌گیر و دوری‌گزین هم ممكن است به سلفی گرفتن تمایل زیادی نشان دهند. این افراد كمتر در جمع حضور پیدا می‌كنند و اگر هم در جمعی حاضر شوند سعی می‌كنند حتی‌الامكان دیده نشوند. عمدتا افرادی خجالتی و كم‌حرف‌اند، كمتر نظر می‌دهند و اگر هم سوالی از آنها بشود خیلی كوتاه پاسخ می‌دهند. این افراد خیلی دوست دارند دیده شوند و مورد توجه قرار بگیرند اما چون در ارتباطات اجتماعی واقعی و زنده توانمند نیستند و هنگامی كه مستقیم دیده می‌شوند اضطراب سراغ‌شان می‌آید، تمایلی به حضور فیزیكی در جمع ندارند و چون از حضور در دنیای مجازی احساس راحتی بیشتری دارند در شبكه‌های اجتماعی پررنگ‌تر حاضر می‌شوند.

درواقع آنها برای جبران این ضعف و كمبود سعی می‌كنند خودشان را در دنیای مجازی مطرح كنند. از این رو احتمال اینكه عكس‌های زیادی از خود بگیرند و برای نمایش در شبكه‌های اجتماعی قرار دهند بسیار زیاد است. درواقع گرفتن سلفی روش غیرمستقیمی است كه باعث می‌شود این افراد احساس كنند در جمع هستند و دیده می‌شوند، اما نه به‌طور مستقیم.

به دنبال آخرین مد

چند وقتی است كه سلفی گرفتن مد شده شاید به این دلیل كه گوشی‌های جدید این امكان را برای آنها فراهم می‌كند. دسته‌ای از افراد وقتی می‌بینند بقیه این كار را می‌كنند بدون هیچ هدف و انگیزه‌ای آنها هم برای خالی نبودن عریضه دست به سلفی گرفتن می‌زنند و آنها را به معرض نمایش می‌گذارند.

مدگرایی می‌تواند ناشی از كنجكاوی یا تمایل اجتماعی ساده كه طبیعت هر فردی است باشد، اما بعضی افراد بدون هیچ آگاهی، هدف و انگیزه‌ای صرفا از یك الگو پیروی می‌كنند و گرایش خام و كوركورانه‌ای دارند تا هر چه را كه مد می‌شود دنبال كنند. افراد هرقدر هویت پخته‌تر و قوی‌تری داشته باشند مدگرایی در آنها هدفدارتر و انتخابی‌تر خواهد بود. این افراد هر الگو و مدی را قبل از بررسی و مطالعه پیروی نمی‌كنند. آنها بعد از رسیدن به آگاهی و شناخت در صورت ارزشمند بودن و احساس نیاز كردن دست به انتخاب می‌زنند.

برعكس افرادی كه بدون هیچ هدفی و به‌طور افراطی از مد پیروی می‌كنند هویت‌های شخصیتی ضعیفی دارند و با مدگرایی در خود هویت ایجاد می‌كنند. درواقع این افراد سعی می‌كنند با گرایش به گروه‌ها، گرایش‌ها، الگوها و مدهای مختلف خلأهای هویتی خود را پر كنند.

راه فرار از سلفی

گاهی ممكن است در جمع یا گروهی قرار بگیریم و یكی از افراد گروه اقدام به گرفتن سلفی دسته‌جمعی كند. اگر در چنین شرایطی مایل به سلفی‌گرفتن نیستید، باید همان لحظه موافق نبودن‌تان را اعلام كنید و از كسی که می‌خواهد عكس بگیرد خواهش كنید اجازه دهد شما از جمع آنها خارج شوید و بعد عكس بگیرد.

بهترین و مناسب‌ترین واكنش در چنین موقعیتی واكنش آنی و قاطعانه است. نباید نگران باشید كه ممكن است با مطرح كردن عقیده و خواسته‌تان دیگران ناراحت شوند. افراد باید بتوانند در چنین موقعیت‌هایی توانایی نه گفتن را داشته باشند. این یك مسئله شخصی است و حق شماست كه نظرتان را در این باره بگویید.

با مخالفت افراد چه كار كنیم؟

اگر شما مایل به گرفتن سلفی دسته‌جمعی نباشید بعد از اینكه مخالفت‌تان را با گرفتن سلفی در جمع نشان می‌دهید و از این كار خودداری می‌كنید با واكنش‌ها و عكس‌العمل‌های متفاوتی می‌توانید روبه‌رو شوید. معمولا در این موقعیت‌ها برخورد افراد خشن، تند و اجباری نخواهد بود و كمتر پیش می‌آید كه كسی را مجبور به سلفی گرفتن كنند.

بیشتر برخوردها در ابتدا محرك و تهییج‌كننده است و با عباراتی ساده سعی می‌كنند فرد را در معذوریت قرار دهند كه آنها را همراهی كند. مثل اینكه؛ «بابا اینكه چیز زیاد مهمی نیست.»، «زیاد سخت نگیر.»، «مگه از چیزی می‌‌ترسی كه واكنش نشون می‌دی.» یا ممكن است از این در وارد شوند كه «تو آگاهی نداری»، «این یه چیز عادیه و سعی كن به‌روز باشی»، «امل‌بازی در نیار» و. . . مناسب‌ترین واكنش این است كه شما اعتمادبه‌نفس‌تان را حفظ كرده و اصطلاحا به كرسی بنشانید.

در برابر صحبت‌ها و نظرات آنها دست به توجیه كردن نزنید. در چنین مواقعی باید توانایی نه گفتن را داشته باشید. در كمال خونسردی روی نظرتان پافشاری كرده و رك و صریح بگویید: «چون علاقه‌ای به این كار ندارم ترجیح می‌دهم آن را انجام ندهم.»  توجه داشته باشید كه رك‌گویی با بی‌احترامی متفاوت است. فرد در عین اینكه ادب و احترام اجتماعی را رعایت می‌كند، حق شخصی را برای خودش محفوظ نگه می‌دارد.

خلاقیت به خرج دهید

سلفی گرفتن مثل خیلی از پدیده‌های نوظهور همانطور كه می‌تواند جنبه‌های منفی داشته باشد، می‌تواند جنبه‌های مثبت، مفید و سازنده هم داشته باشد. هر فردی اگر به سهم خود هنگام سلفی گرفتن خلاقیتی به خرج دهد هر عكس سلفی می‌تواند یك پیام آموزشی در بر داشته باشد.

بهتر است هنگامی كه سلفی می‌گیریم صفات و رفتار پسندیده را نشان دهیم، مثلا یك نفر در سلفی خود آراستگی یا لبخند توأم با مهربانی را نشان دهد، این‌گونه به مخاطب یك انرژی مثبت را منتقل یا یك اندیشه و پیام مثبت و آموزنده را القا می‌كند. اگر این جنبه‌ها را در سلفی گرفتن در نظر بگیریم و پشت هر سلفی یك هدف وجود داشته باشد، می‌توانیم آن را به یك پدیده مثبت بشری تبدیل كنیم كه افراد به وسیله آن بتوانند به یكدیگر نیرو، انرژی و الگوهای مثبت ارائه دهند.